Opština Bijelo Polje u toku 2024.godine ugradiće ekološki prihvatljive ciklonenasistemima za grijanje i nabaviti klima uređaje javnim institucijama.
Na sastanku resornih sekretarijata i predsjednika Opštine g-dina Petra Smolovića, odlučeno je da se u toku ove godine ugrade ekološki prihvatljivi prečišćivači u zgradi Višegtužilaštva u Bijelom Polju u kojoj se nalaze neke opštinske službe, nabavi 10 klima uređajazazgradu Fonda PIO i zdravstva i nabave prečišćivači vazduha za određeni broj javnih institucija. Opština je za ove namjene izdvojila stavku od 60.000 eura koja je budžetski pozicioniranauSekretarijatu za ruralni i održivi razvoj. Prečišćivači vazduha u prostorijama će biti instalirani uJUP ‘’Dušo Basekić’’ u svim vaspitnim jedinicama, Osnovnim školama ‘’Marko Miljanov’’‘’Dušan Korać’’ i ‘’Risto Ratković’’, u JZU ‘’Dom zdravlja’’, JZU ‘’Opšta bolnica’’, JU‘’Dom starih’’, JU Dnevni centar ‘’Tisa’’, prostorijama Gradske gasalhane, Gradske kapeleuNikoljcu, sportskoj sali Nikoljac i u prostorijama Opštine Bijelo Polje.
Opština Bijelo Polje u svojim aktivnostima sa resornim Ministarstvomi u saradnji saEko-fondom će podstaći unaprjeđenje energetske efikasnosti, prije svega u urbanoj zoni, aposebno kroz sredstva obezbijeđena iz paketa podrške Evropske komisije za prevazilaženjeenergetske krize.
Pljevlja i Bijelo Polje su dva grada sa najzagađenijim vazduhom u Crnoj Gori. Osnovni razlog je upotreba uglja za potrebe grijanja. Prema podacima iz državne mjerne stanice uprva2mjeseca grijne sezone u 2023 godini prekoračenja PM 10 čestica su iznosila 11danaunovembru i 22 dana u decembru. Visok indeks zagađenosti vazduha PM10 i PM2,5česticatokom zimskih mjeseci ‘’dugujemo’’ kolektivnim i individualnim zagađivačima, najviše onimakoji koriste čvrsto i fosilno gorivo, ali i izduvnim gasovima automobila kojih u BijelomPoljuima preko 9000 od čega 2/3 na dizel pogon. PM čestice – suspendovane čestice iz vazduhaprestavljaju prašinu manju od 10 mikrona, mješavinu čvrstih čestica dima, čađi, prašinei kiseline, a nastaju kao posljedica kombinovanog uticaja grijanja, saobraćaja i industrije. Uprirodi su prisutne i manje od 4, 2.5 pa i 1 mikron, a čovjek prisutnost ovih čestica prepoznajekao pojačan miris smoga, a do teškoća može doći samo ako je koncentracija izrazito povećana.
Iz Sekretarijata za ruralni i održivi razvoj podsjećaju sva pravna lica, preduzetnikekaoi fizička lica koja u obavljanju djelatnosti utiču ili mogu uticati na kvalitet vazduha da sudužni da obezbijede: tehničke mjere za sprječavanje ili smanjivanje emisija u vazduh, uračunavanjetroškova zaštite vazduha od zagađivanja u okviru investicionih i proizvodnih troškovai vođenje evidencije o utrošenim sredstvima, praćenje uticaja djelatnosti na kvalitet vazduha.
Prema podacima ovog Sekretarijata od preko 66 institucija većih pravnih lica samojenjih 3 zadržalo sistem za grijanje na ugalj. Od 89 stambenih jedinica kolektivnog stanovanjauBijelom Polju, njih tri koriste zajednički sistem grijanja – kombinacija drvo-ugalj. Ukupno43stambene jedinice 367 stanara i vlasnika poslovnih prostora koje koriste drvo kaoogrijev. Takođe, prema zadnjim podacima u Bijelom Polju ima oko 11.000 individualnih ložišta odkoji je preko 2.500 na biomasu, pa i ovo predstavlja veliki problem zagađenja vazduha.
Opština Bijelo Polje u saradnji sa Ekološkom inspekcijom i svojimnadležnostimaapeluje na sve potencijalne izvore zagađenja vazduha da koriste subvencije i prelazena prihvatljivije načine grijanja i ukoliko posjeduju izvor zagađenja vazduha o svomtroškupoprincipu ‘’zagađivać plaća’’ ugrade odgovarajuće filtere ili uređaje za mjerenje kvalitetavazduha.
Posebnim Javnim pozivom Eko fonda od 1. Avgusta 2024 godine, koji je i daljeaktuelan, a odnosi se na individualne stambene objekte i stanove u zgradama, obuhvaćeni susvi građani Crne Gore, a za realizaciju je opredijeljeno oko 5,8 miliona eura za mjere energetskeefikastnosti. Jedna od 8 mjera energetske efikasnosti je i nabavka peći na pelet gdje će građani Bijelog Polja moći da ostvare subvenciju od 60%. Maksimalni iznos bespovratnih finansijskihsredstava koji može dobiti jedan korisnik je 10.000 eura, a maksimalni iznos po mjeramakrećese od dvije do šest hiljada eura. Jedno domaćinstvo može dobiti najviše 10.000 eura.
Među mjerama za koje se dodeljuje novac su ugradnja termoizolacije, stolarije, sistemaza grijanje na “moderne oblike biomase”, split/multisplit sistema za grijanje/hlađenje objekta, visokoefikasnih toplotnih pumpi,solarnih sistema za zagrijevanje vode i fotonaponskihsistemaza proizvodnju električne energije za sopstvene potrebe
Kao odgovorna lokalna uprava, u skladu sa nadležnostima, Opština BijeloPoljepreduzima sljedeće aktivnosti:
Praćenje rezultata kvaliteta vazduha, posebno u toku jesenjih i zimskihmjeseci decembar - januar, gdje je evidentan trend povećanja zagađenja vazduha
Opština Bijelo Polje je donijela Lokalni plan upravljanja životnomsredinom2020 – 2024. godine kao krovni dokument iz oblasti zaštite životne sredine, pa i unapređenjakvaliteta vazduha i smanjenja zagađenja na najmanju moguću mjeru
Predsjednik Opštine je u predhodnom period formirao Komisiju za ocjenustanja kvaliteta vazduha u Bijelom Polju i davanje prijedloga mjera za unaprjeđenje togstanja. Komisija je izradila stručni izvještaj sa presjekom i ocjenom stanja kvaliteta vazduha u BijelomPolju. Ista je imala zadatak da utvrdi trenutno stanje kvaliteta vazduha u BijelomPolju, uporedi to stanje sa stanjem kvaliteta vazduha u predhodnom periodu, po mogućnosti odredi izvorezagađenja vazduha, ocijeni trend stanja kvaliteta vazduha u narednom periodu, sačini spisak, tj. procjenu zagađivača vazduha u ovoj opštini i predloži kratkoročne i dugoročne mjere kojebi trebalo preduzeti kako bi se smanjile posljedice i poboljšao kvalitet vazduha u BijelomPolju. Na osnovu ovoga predložen je i set kratkoročnih, srednjoročnih i dugoročnih mjera a datojei mišljenje da je potrebno donijeti Studiju zagađena vazduha ili Lokalni akcioni plan.
Sekretarijat za ruralni i održivi razvoj je izradio Katalog potencijalnihzagađivača vazduha u Bijelom Polju koji sadrži relevantne podatke o svimzagađivačimavazduha u ovoj opštini;
Sekretarijat za ruralni i održivi razvoj je budžetom za prošlu i ovugodinuopredijelio sredstva za realizaciju projekta prečišćavanja vazduha u BijelomPolju – zamjenakotlova na ugalj i čvrsto gorivo,( u iznosu od 60 000eura) koji je realizovan krajemnovembra prošle godine, a isti su postavljeni na zgradama Osnovnog i Višeg Suda, kao i na zgradi Opštine. Takođe, početkom prošle godine na sistemu za toplifikaciju Centra za djelatnosti kulture ugrađen je filter za prečišćavanje vazduha prema EU standardima, a koji je finansiraoSekretarijat za ruralni i održivi razvoj Opštine Bijelo Polje.
Lokalna uprava Bijelog Polja se više puta obraćala Vladi, resornimministarstvima i Eko fondu za finasijsku pomoć kako bi se subvencionirali svi oni koji želedasvoja ložišta u individualnim domaćinstvima promijene i pređu na ekološki prihvatljivijenačine grijanja. Ti napori su za posljedicu imali da je Građanima Bijelog Polja već omogućeno100.000 eura subvencija preko konkursa i pilot projekta Eko fonda za kvalifikovaneisporučioce klima-uređaja. Po ovom konkursu je od marta 2024. Godine, preko 500građanaostvarilo pravo na subvenciju u iznosu od 200 eura, dok je njih oko 700 pripremilo zahtjeveali su sredstva bila potrošena. Ovi podaci ukazuje na to da je interesovanje bilo veliko i da jeiznossredstava za subvencije morao biti mnogo veći, na šta su predstavnici Lokalne samoupraveveći usmeno i pismeno upozoravali Fond i Ministarstvo energetike i rudarstva
Samo za termoizolaciju fasada na kolektivnim stambenim zgradama obezbijeđenjeiznos od 1,1 milion eura, a Opština Bijelo Polje je već u ranijem pozivu koristila subvencijeenergetske efikasnosti za termoizolaciju fasada na glavnoj zgradi u BijelomPolju. Unapređenje kvaliteta vazduha je kompleksan problem, zahtijeva koordiniranradsvihsubjekata društva, zato molimo sve subjekte koji posjeduju neki od izvora zagađenja vazduhada se odgovorno ponašaju i svojim aktivnostima svedu zagađenje vazduha na minimalannivo, a radi naše zdrave životne sredine, pogotovu one kolektivne i individualne zagađivače uužemcentru grada gdje je zagađenje najveće